Batman. Tom 4. Joker: Rok pierwszy [recenzja]

Komiks Batman. Tom 4. Joker: Rok pierwszy, wydany w Polsce nakładem Egmontu, to jeden z najbardziej osobliwych albumów w najnowszym runie Chipa Zdarsky’ego. Scenarzysta, znany m.in. z „Daredevila” i „Batman: The Knight”, kontynuuje tu swoją mroczną, pełną szalonych pomysłów wizję Gotham. Album zbiera amerykańskie zeszyty „Batman” #139–144 i stanowi kontynuację wydarzeń z „Wojny w Gotham”, jednocześnie próbując zmierzyć się z genezą najsłynniejszego złoczyńcy DC – Jokera.

Fabuła jest gęsta, wielowarstwowa i momentami chaotyczna. Batman, odizolowany od swojej „rodziny” po katastrofalnych wydarzeniach z poprzedniego tomu, próbuje utrzymać kontrolę nad osobowością Zur-En-Arrha — brutalnym, bezkompromisowym alter ego, które nie zna litości. W tym samym czasie w Gotham ponownie pojawia się Joker, wystawiając Mrocznego Rycerza na próbę. Konflikt szybko przybiera niespodziewane rozmiary: Joker nie tyle chce sprowokować Batmana, co zmusić do konfrontacji właśnie Zur-En-Arrha. W tle powraca też robotyczny Failsafe, a Batman musi zmierzyć się z własnymi „wersjami” z alternatywnych rzeczywistości. To fabularna karuzela, w której trudno złapać oddech.

Tytułowa opowieść „Rok pierwszy” nie jest typową historią genezy, jak można by się spodziewać. Zdarsky rozkłada ją na kilka warstw czasowych i stylistycznych: mamy retrospekcje nawiązujące do klasycznego „Zabójczego żartu”, odniesienia do „Trzech Jokerów”, a także fragmenty osadzone w dystopijnej przyszłości Gotham rodem z horroru. Ta różnorodność może być fascynująca dla fanów, którzy dobrze znają batmanowski kanon. Dla mniej obeznanych czytelników będzie jednak poważnym wyzwaniem, bo historia często skacze między różnymi planami narracyjnymi bez wyraźnych przejść, co utrudnia śledzenie fabuły.

Jednym z bardziej kontrowersyjnych elementów tomu jest przedstawienie przeszłości Jokera. Zdarsky wprowadza Daniela Captio, jednego z dawnych mentorów Batmana, który, ku zaskoczeniu, postanawia uczyć młodego Jokera kontroli własnego umysłu. To odważne odejście od klasycznej wersji genezy Księcia Zbrodni, w której jego szaleństwo miało być wynikiem przypadkowego wypadku w chemikaliach i było w dużej mierze niewytłumaczalne. Tutaj Joker zyskuje dodatkowe powiązanie z Batmanem, co może być ciekawe z psychologicznego punktu widzenia, ale jednocześnie odbiera postaci część jej mitycznej, nieuchwytnej natury. Nie wszystkim fanom taki zabieg przypadnie do gustu.

Problemem pozostaje jednak spójność narracyjna. Zdarsky żongluje wieloma wątkami: Zur-En-Arrh, Failsafe, geneza Jokera, zombie-apokalipsa w Gotham, powrót Vandal Savage’a. Przez co momentami brakuje miejsca na oddech i emocjonalne pogłębienie postaci. Niektóre fragmenty, jak kolejna walka z Failsafe’em, sprawiają wrażenie powtórki z rozrywki. Trudno też oprzeć się wrażeniu, że tytuł „Joker: Rok pierwszy” został wybrany bardziej ze względów marketingowych niż fabularnych, gdyż Joker nie jest tu aż tak centralną postacią, jak sugerowałby tytuł.

Od strony wizualnej komiks stoi na bardzo wysokim poziomie. Jorge Jiménez jak zwykle imponuje dynamiką i czystością kreski, Giuseppe Camuncoli składa hołd Mazzucchellemu, stylizując niektóre plansze na klimat „Batman: Rok pierwszy”, a Andrea Sorrentino serwuje mroczne, fotorealistyczne wizje postapokaliptycznego Gotham, które potrafią autentycznie zaniepokoić. Ta różnorodność stylistyczna świetnie współgra z rozedrganą naturą historii o Jokerze, podkreślając jego szaleństwo i zmienność.

Batman. Tom 4. Joker: Rok pierwszy to album ambitny, wizualnie imponujący, ale nierówny. Chip Zdarsky próbuje połączyć różne tradycje opowiadania o Batmanie, od noir po szaloną fantazję Srebrnej Ery. Choć momentami udaje mu się stworzyć coś fascynującego, całość cierpi na nadmiar pomysłów. Dla wiernych fanów Batmana i Jokera to pozycja warta poznania, ale raczej nie jako pierwszy kontakt z tym uniwersum.

Dziękujemy Wydawnictwu Egmont za egzemplarz recenzencki otrzymany w ramach współpracy reklamowej.