Trinity [recenzja]

Choć komiks kojarzy się (niesłusznie) zazwyczaj z przygodami superbohaterów w obcisłych strojach lub z dziecięcymi opowiastkami, coraz częściej wykorzystywany jest jako nośnik poważnych tematów. Doskonałym tego przykładem jest Trinity. Historia bomby, która zmieniła losy świata autorstwa Jonathana Fetter-Vorma, która ukazała się w Polsce nakładem wydawnictwa Copernicus Center Press. Ten graficzny esej, będący jednocześnie popularnonaukową opowieścią i historycznym świadectwem, podejmuje się niezwykle trudnego zadania: opowiedzenia o powstaniu broni, która zmieniła bieg dziejów – bomby atomowej.

Fetter-Vorm prowadzi nas przez kilkadziesiąt lat historii nauki, od pierwszych badań nad promieniotwórczością, przez teoretyczne podstawy reakcji łańcuchowej, aż po realizację Projektu Manhattan i dramatyczne skutki zrzucenia bomb na Hiroszimę i Nagasaki. To opowieść, która zaczyna się w cichych laboratoriach, a kończy w huku eksplozji, które pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień.

Jedną z najmocniejszych stron „Trinity” jest równowaga między nauką, historią a refleksją moralną. Autor z wyczuciem i dużą starannością wyjaśnia mechanizmy działania bomby atomowej. I robi to tak, że nawet czytelnik bez ściśle naukowego zaplecza zrozumie, czym jest rozszczepienie jądra atomu czy jak działa reakcja łańcuchowa. Co więcej, nie poprzestaje na samej technice. Ze starannością oraz z dużym wyczuciem wprowadza czytelnika w realia czasów II wojny światowej, ukazując dylematy moralne, napięcia polityczne i etyczne spory, które towarzyszyły powstawaniu najpotężniejszej broni w dziejach.

W centrum opowieści znajduje się J. Robert Oppenheimer, enigmatyczny fizyk, uważany za ojca bomby atomowej. Jego wewnętrzne rozdarcie, balansowanie między naukową fascynacją a rosnącym niepokojem moralnym, staje się jednym z filarów tej historii. Fetter-Vorm nie ocenia swoich bohaterów z góry – raczej stara się ich zrozumieć, pokazać w całej złożoności. To szczególnie cenne, bo łatwo byłoby pójść w stronę jednoznacznych osądów. Tymczasem „Trinity” zostawia przestrzeń na refleksję i pytania, na które wciąż nie mamy łatwych odpowiedzi.

Na uwagę zasługuje przystępność tej publikacji. Choć porusza trudne i złożone tematy, zarówno naukowe, jak i etyczne, „Trinity” nie przytłacza czytelnika. Dzięki klarownej narracji i przemyślanej strukturze można przez nią płynąć bez zagubienia, a jednocześnie z dużym zaangażowaniem. To komiks, który można przeczytać w jedno popołudnie, ale który zostaje w głowie na znacznie dłużej.

Od strony graficznej komiks może wydawać się skromny. Czarno-białe rysunki, oszczędność detali, pewna surowość kadrów. A jednak to właśnie ta oszczędność formy działa na korzyść przekazu. Fetter-Vorm umiejętnie wykorzystuje światłocień, symbolikę i kompozycję plansz, by budować napięcie, pokazywać przemiany bohaterów, czy oddać dramatyzm wydarzeń. Szczególne wrażenie robią sceny eksplozji i ich następstw. Są one zatrważająco piękne i jednocześnie głęboko niepokojące. Autor nie unika trudnych obrazów. Ofiary, cierpienie, ruiny miast; wszystko to pojawia się, ale bez epatowania brutalnością.

Trinity. Historia bomby, która zmieniła losy świata to pozycja wybitnie udana. To komiks, który uczy, skłania do refleksji i jednocześnie angażuje emocjonalnie. Lektura obowiązkowa nie tylko dla miłośników historii czy fizyki, ale dla każdego, kto chce lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy i to, jak do niego doszliśmy.

Dziękujemy Wydawnictwu Copernicus Center Press za egzemplarz recenzencki otrzymany w ramach współpracy reklamowej.