Zajdel, z czym się to je?

Oscary już zostały rozdane, gorączka wokół nich się skończyła, dyskusje o nijakości gali i zasłużonych i niezasłużonych nagrodach też powoli gasną. Może więc czas przejść do innych nagród, niekoniecznie filmowych i amerykańskich.

 Od kilku tygodni można nominować powieści i opowiadania do Nagrody Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla. Jest to jedna z dwóch najważniejszych nagród w dziedzinie literatury fantastycznej w Polsce. Nominacje, po pięć w obu kategoriach, opowiadanie i powieść, może zgłosić każdy czytelnik. Głosować na samą nagrodę może zaś każdy uczestnik konwentu Polcon. Na drugą, Nagrodę im. Jerzego Żuławskiego przeciętny czytelnik ma mniejszy wpływ, bowiem tak nominowani, jak i wyłonieni spośród nich laureaci są wybierani przez ograniczoną grupę ludzi. Nominacji dokonuje grupa elektorów wybierana spośród opiniotwórczych odbiorców literatury fantastycznej, jury tworzą natomiast literaturoznawcy z tytułem doktora i dorobkiem naukowym w dziedzinie fantastyki.

Zacznijmy jednak od początku. Nagroda Zajdla przyznawana jest od 1985 roku. Pierwszym nagrodzonym był właśnie Janusz Zajdel, zmarły przed otrzymaniem nagrody, wtedy znanej jako Sfinks. Od 1992 roku nagroda jest przyznawana w dwóch kategoriach, powieść i opowiadanie. Najwięcej nagród, aż sześć, otrzymał Jacek Dukaj. Po pięć statuetek mają Andrzej Sapkowski, Anna Kańtoch i Robert Wegner. Jednocześnie Sapkowski jest pierwszym zwycięzcą nagrodzonym statuetką wręczaną dopiero od 1991 roku. Natomiast Wegner dwukrotnie zwyciężył jednego roku w obu kategoriach. Tylko raz wcześniej ktoś tego dokonał. Był to Jarosław Grzędowicz w 2005 roku.

Nagroda ta jest uznawana za najważniejszą polską nagrodę dla twórców fantastyki, zauważaną także poza środowiskiem czytelników fantastyki. Patronat nad nią od początku sprawuje wdowa po Januszu Zajdlu, pani Jadwiga Zajdel.

Do 30 kwietnia można zgłaszać nominacje do nagrody drogą mailową lub pocztą tradycyjną. Nominować można po pięć utworów w obu kategoriach. Ogłoszenie nominacji będzie miało miejsce na Warszawskich Targach Książki, finalne głosowanie i rozdanie statuetek na Konwencie Polcon w Toruniu, na początku lipca. Prawo głosu ma każdy akredytowany uczestnik imprezy. Dla osób, które nie mogą na Polcon przyjechać, a też chcą głosować, przewidziano akredytację wspierającą, umożliwiającą głosowanie korespondencyjne.

No i co, nominowałem, zagłosowałem, i co z tego? Oprócz oczywistego wpływu na wynik jest też parę innych aspektów. Możesz posłuchać narzekania, że nagroda nic nie odzwierciedla, że to kółko wzajemnej adoracji i głosuje na nie tylko 10% uprawnionych. Na nagrodę Hugo, prawdopodobne najważniejszą nagrodę w tej dziedzinie na świecie, też głosuje około 10% uprawnionych, czyli uczestników konwentu Worldcon. Taki odsetek nie jest więc jakimś zatrważająco małym. Po prostu nie wszyscy uczestnicy są zainteresowani tą częścią konwentu. Sposób głosowania i nominowania też jest bardzo zbliżony do tego z Hugo. Od dwóch lat trwa fanowska akcja „Zew Zajdla” mająca na celu popularyzację zgłaszania nominacji oraz głosowania, jak i samej nagrody. W zeszłym roku wyzwanie przeczytania wszystkich nominowanych utworów w ramach Zewu Zajdla podjęły 44 osoby.
Można cieszyć się z wygranej swojego ulubionego autora i faktu, że dotrze do większej ilości czytelników. Ale czy faktycznie? Polskie wydawnictwa nie chwalą się nakładami swoich książek. Można szukać analogii w innych nagrodach, jeden z nagrodzonych Seiun Award, zwanej także japońską Nebulą, powiedział, że sprzedaż jego książek po nagrodzie wzrosła ośmiokrotnie, z 5 to 40 tysięcy egzemplarzy. To wciąż nie jest wielka liczba na rynku liczącym 130 milionów odbiorców, ale pokazuje moc nagrody.

Zawsze zostaje też opcja chwalenia się znajomym, że głosowało się na zwycięskie dzieło, albo narzekanie, że to, na co się głosowało było lepsze. Nie zmienia to jednak faktu, że będzie się miało satysfakcję z oddanego głosu i swojego udziału w jednej z ważniejszych literackich inicjatyw w kraju.

Czytałeś jakąś nowość z dziedziny fantastyki, podobało się? Nominuj, głosuj, ciesz się z wygranej swego kandydata, bądź doceń zwycięstwo kogoś innego.

Strona nagrody: www.zajdel.art.pl
Zew Zajdla na FB: www.facebook.com/ZewZajdla/
Lista utworów które można nominować TUTAJ