Janusz Sambojan
W dniu 31 sierpnia 2021 roku ukazała się wydana przez Wydawnictwo Replika książka Stefana Gnysia pt. „Pierwsze zwycięstwa. Podniebne walki i wojenne losy polskiego myśliwca Władysława Gnysia.”
OPIS WYDAWCY:
Już okładka książki wzbudza zachwyt każdego miłośnika lotnictwa. Widzimy na niej oprócz tytułu oraz zdjęcia jej bohatera, także piękny, kolorowy rysunek polskiego samolotu PZL P.11c atakującego dwa niemieckie samoloty bombowe typu Dornier Do 17. Rysunek ten bezpośrednio nawiązuje do tytułu oraz faktu że Władysław Gnyś w ten właśnie sposób odniósł dwa pierwsze zwycięstwa (wśród wszystkich pilotów koalicji antyhitlerowskiej) nad samolotami Luftwaffe podczas II wojny światowej. Wewnątrz książki znajdują się 24 strony z kolorowymi zdjęciami oraz duża liczba czarno-białych zdjęć, mapek oraz przede wszystkim pięknych rysunków, nawiązujących do aktualnej treści.
Książka, napisana przez syna Bohatera, jest szczegółową biografią Władysława Gnysia, opisującą bardzo dokładnie koleje jego życia od urodzenia aż do śmierci. Wszystko to ukazane jest na tle aktualnej sytuacji na świecie.
Język którym posługuje się Autor trochę mnie zadziwił. Bardzo często przypomina on język książek czytanych przeze mnie w latach siedemdziesiątych, na przykład Janusza Meissnera, niż dzisiejszych. Przede wszystkim jednak przypomina język zmarłego w tamtym czasie jednego z wujków, który mnie, uczniowi wczesnych klas podstawówki opowiadał o historii trochę innej niż oficjalna. Nie wiem czy większa w tym zasługa Autora czy też Tłumacza, wszak książka pierwotnie ukazała się w 2017 roku w języku angielskim.
W książce rzuciło mi się w oczy kilka drobnych błędów:
str. 48 – „W 1935 roku … Władek Gnyś otrzymał przydział … do 142. Eskadry Myśliwskiej 4. Pułku Lotniczego … . Eskadrą dowodził major Leopold Pamuła.”
W 1935 roku 142. Eskadrą Myśliwską dowodził porucznik Jerzy Orzechowski, natomiast major Leopold Pamuła był w latach 1928-1937 dowódcą III/4 Dywizjonu Myśliwskiego w skład którego wchodziła 142. Eskadra Myśliwska.
str. 57 – „2 czerwca 1939 roku Władek Gnyś … został przydzielony do 121. Eskadry Myśliwskiej w Krakowie-Rakowicach. 2 Pułk Lotniczy z Krakowa składał się z trzech eskadr: 121, 122 i 123.”
Powinno raczej być że składał się z trzech eskadr myśliwskich: 121, 122 i 123 (tworzyły one III/2 Dywizjon Myśliwski, a w pułku były ponadto 21, 22 i 24 eskadry liniowe tworzące I/2 Dywizjon Liniowy, 23, 26 i 29 eskadry towarzyszące tworzące II/2 Dywizjon Towarzyszący, a także eskadry treningowa i szkolna).
str. 149 – „Po kilku próbach ucieczki Badera wysłano do ściśle strzeżonego obozu jenieckiego w zamku Colditz w Niemczech. Tam pozostał do wyzwolenia obozu przez Amerykanów w sierpniu 1945 roku.”
Obóz w Colditz Amerykanie wyzwolili 15 kwietnia 1945 roku.
str. 178 – „Nad celem nawiązali walkę z wieloma chroniącymi go Messerschmittami. Sgt Rytka został zestrzelony i musiał się katapultować.”
W tym czasie (21 maj 1941) nie było jeszcze w samolotach foteli katapultowych, więc powinno raczej być że musiał opuścić samolot i ratować się za pomocą spadochronu.
Ponadto w treści kilkakrotnie jest wspomniane że Bohater dostał w nagrodę i używał w 1939 roku rewolwer Colt kalibru .22, a po strąceniu w 1944 roku Niemiec który chciał go zastrzelić oraz jeden z Niemców którzy go chronili, również używali rewolwerów. Jest to bardzo mało prawdopodobne, raczej chodzi we wszystkich przypadkach o pistolety, tym bardziej że na rysunkach obrazujących w książce te sytuacje wyraźnie widoczne są pistolety.
Uważam że książka „Pierwsze zwycięstwa” w ciekawy sposób ukazuje nie tylko okres II wojny światowej, ale także przyczynia się do lepszego poznania czasów II RP, a przede wszystkim na przykładzie W. Gnysia i jego rodziny, losów polskich żołnierzy którzy zmuszeni zostali wybrać emigrację (w tym wypadku do Kanady) od powrotu do Ojczyzny.
Osobiście najbardziej zapamiętam fragment dotyczący 30 sierpnia 1989 roku gdy Władysław Gnyś spotkał się z pilotem (Frank Neubert) niemieckiego Ju 87 Stuka, który 1 września 1939 strzelał do niego.
„Dziennikarka zwróciła się do Franka. …
– Dlaczego chce pan być przyjacielem dawnego wroga?
– A dlaczego nie? Nigdy nie był moim osobistym wrogiem. Miałem rozkazy. Nie mógłbym czuć do niego animozji.
– Ale strzelał pan do niego.
– Nie, strzelałem do samolotu, a nie do człowieka.
– Właśnie! – zgodził się Władek. – Strzelaliśmy do samolotu, a nie do pilota.”
Serdecznie polecam opisywaną książkę miłośnikom historii II wojny światowej, a przede wszystkim polskiego lotnictwa. Myślę że powinna też zainteresować młodzież poszukującą ciekawej lektury.
DANE TECHNICZNE:
- Wydawnictwo: Wydawnictwo Replika
- Tytuł: Pierwsze zwycięstwa. Podniebne walki i wojenne losy polskiego myśliwca Władysława Gnysia
- Tytuł oryginalny: First Kills. The Illustrated Biography of Fighter Pilot Władysław Gnyś
- Autor:Stefan Gnyś
- Tłumaczenie: Łukasz Golowanow
- Ilustracje: John D. Bindon
- Data premiery: 31 sierpnia 2021
- Oprawa: miękka ze skrzydełkami
- Ilość stron: 384 + 24 z kolorowymi (głównie) zdjęciami
- Format: 145 x 205 mm
- ISBN: 978-83-66790-97-1
- Cena okładkowa: 49,90 zł
Ps. Zdjęcia pochodzą ze stron Wydawnictwa oraz innych stron w internecie lub są skanami z opisywanej książki wykonanymi przez autora powyższego tekstu.
