Janusz Sambojan
Na początku lutego br. ukazała się wydana przez Wydawnictwo Znak HORYZONT książka Wojciecha Konigsberga i Bartłomieja Szyprowskiego pt. „Zlikwidować! Agenci Gestapo i NKWD w szeregach polskiego podziemia”.
OD WYDAWNICTWA:
Książka jest kolejną pozycją w serii Znak HISTORIA. Jak wszystkie w niej jest bardzo trwała – jej strony są zszywane a całość oprawiona w twardą okładkę z obwolutą. Liczy 784 strony, jednak zasadniczy tekst to 564 strony. Pozostała część to Aneks (strony 565-726 – reprodukcje dokumentów związanych z „niesławnymi” jej bohaterami i dwoma prowadzącymi ich funkcjonariuszami Gestapo) oraz bibliografia, wykaz skrótów, źródła ilustracji i indeks osobowy.
Pierwsze 2 rozdziały poświęcone są agentom pracującym dla NKWD w podziemiu lwowskim. Zawierają one oprócz życiorysów zdrajców także dość szczegółowy opis tworzenia się konspiracji na ziemiach zajętych we wrześniu 1939 roku przez Armię Czerwoną, animozje pomiędzy poszczególnymi grupami (nawet już po ich włączeniu w skład ZWZ), niedocenianie NKWD itp..
Następne 4 rozdziały opowiadają o agentach Gestapo w szeregach ZWZ-AK. Osobiście dość dobrze znałem wcześniej historię tylko jednego z nich – Jerzego Wojnowskiego „Motora”, którego działalność opisał Cezary Chlebowski w swojej książce „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie” poświęconej znanemu „cichociemnemu” – „Ponuremu” (Jan Piwnik) i utworzonym przez niego Zgrupowaniom Partyzanckim działającym na kielecczyźnie. Czytałem też trochę o Władysławie Boczoń który pojawia się w rozdziale 4 (nie jest jednak jego głównym bohaterem) poświęconym historii tzw. Nadwywiadu. Nazwiska pozostałych opisywanych agentów nic mi nie mówiły.
W poszczególnych rozdziałach opisane są szczegółowe historie osób które przeszły na stronę wroga od ich urodzenia aż do śmierci. Ukazują kim byli w dzieciństwie, młodości oraz jako dorośli w okresie przedwojennym. Najwięcej uwagi poświęcono ich działalności podczas wojny – jak działali w konspiracji, dlaczego przeszli na stronę wroga (chociaż nie zawsze udało się to w pełni ustalić), jak usiłowali uniknąć rozpracowania oraz jak w końcu do tego doszło i jak przeprowadzono ich likwidację. Końcówka rozdziałów to analiza zasadności wyroków i dowodów.
Na tle tych historii ukazano szczegółowo działalność i podstawy działalności Sądów Podziemnych (Sądy Kapturowe, Wojskowe Sądy Specjalne), zmieniające się w trakcie wojny rozkazy i wytyczne dotyczące ich funkcjonowania oraz jak zatwierdzano zapadłe wyroki. Omówiono także historię komórek odpowiedzialnych za likwidację zdrajców oraz zasady obowiązujące w takich akcjach. Opisano też tzw. egzekucje prewencyjne wykonane bez wyroku Sądu z powodu zagrożenia dla konspiracji w wyniku dalszej działalności danej osoby, a także egzekucję na osobie niewinnej której na skutek widocznych pozorów, przypisano winę prawdziwego zdrajcy.
W książce wspomnianych jest wiele postaci z którymi zetknęli się „bohaterowie”, a więc ich bliscy, współpracownicy, osoby zadenuncjowane przez nich, osoby biorące udział w rozpracowaniu, procesie sądowym oraz wykonujące wyroki, a także wielu funkcjonariuszy i agentów NKWD i Gestapo. Przy bardzo wielu z nich w odnośnikach opisane są ich dalsze losy. Ponadto zamieszczono w niej wiele zdjęć opisywanych osób i miejsc.
Opisywaną książkę należy czytać bardzo uważnie. Osobiście musiałem się niejednokrotnie cofać by wiedzieć o kim czytam. Jako przykład mogę podać że dowódca ZWZ-AK gen. „Grot” Rowecki występuje także jako „Rakoń”, „Tur” i „Kalina”. Także inni występują pod różnymi pseudonimami i przybranymi nazwiskami. Jest także trochę drobnych pomyłek w latach jak np. zamiast 1940 pisze 1941.
Z książki „Zlikwidować! Agenci Gestapo i NKWD w szeregach polskiego podziemia” dowiadujemy się naprawdę bardzo wiele o infiltracji ZWZ-AK przez wroga ale także o innych aspektach działalności różnych komórek podziemia podległego Rządowi Polskiemu w Wielkiej Brytanii oraz o życiu codziennym w okupowanej Polsce. Bardzo polecam jej przeczytanie.
DANE TECHNICZNE:
Wydawnictwo………………..Znak HORYZONT
Tytuł………………………………”Zlikwidować! Agenci Gestapo i NKWD w szeregach polskiego podziemia”
Autorzy.………………………….Wojciech Konigsberg i Bartłomiej Szyprowski 
Data premiery…………………styczeń 2022
Oprawa……………………………twarda z obwolutą
Ilość stron………………………..784
Format…………………………….150 x 235 mm
ISBN…………………………………978-83-240-7807-3
Cena okładkowa……………….79,99 zł
P.S.
Zdjęcia pochodzą ze stron Wydawnictwa oraz innych stron w internecie lub są skanami z opisywanej książki wykonanymi przez autora powyższego tekstu.
